Khi khí hậu toàn cầu ngày càng biến động, việc lập kế hoạch giảm phát thải không còn là lựa chọn – đó là yêu cầu sống còn cho mọi doanh nghiệp và cộng đồng. Không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, hành trình này còn mở ra cơ hội đổi mới, tối ưu vận hành và khẳng định giá trị thương hiệu bền vững. Vậy chúng ta cần bắt đầu từ đâu?
Đối tượng nào phải lập kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính?
Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP, mọi doanh nghiệp tiêu thụ từ 1.000 TOE (tấn dầu quy đổi) năng lượng mỗi năm trở lên đều thuộc diện phải lập kế hoạch giảm phát thải và gửi đến cơ quan có thẩm quyền. Đây là yêu cầu bắt buộc nhằm kiểm soát lượng khí nhà kính trong các hoạt động sản xuất – kinh doanh, hướng đến tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.
Đặc biệt, các doanh nghiệp hoạt động trong 6 lĩnh vực trọng điểm theo Quyết định 13/2024/QĐ-TTg phải hoàn tất kế hoạch giai đoạn 2026–2030 trước ngày 31/12/2025:
- Quản lý chất thải
- Năng lượng
- Giao thông vận tải
- Xây dựng
- Quá trình công nghiệp
- Nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất
Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì khi lập kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính
Trước khi bắt tay vào triển khai lập kế hoạch giảm phát thải, doanh nghiệp cần củng cố các yếu tố nền tảng để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững của lộ trình giảm phát thải khí nhà kính (KNK):
- Dữ liệu kiểm kê khí nhà kính đáng tin cậy: Sử dụng năm cơ sở gần nhất để làm căn cứ xây dựng mục tiêu và giải pháp cắt giảm cụ thể.
- Nguồn tài chính ổn định: Đảm bảo ngân sách cho các giải pháp công nghệ, chuyển đổi năng lượng, cải tiến quy trình sản xuất.
- Hệ thống quản lý theo chuẩn quốc tế: Áp dụng các tiêu chuẩn như ISO 14001, ISO 50001 hay ISO 14064-1 để nâng cao tính minh bạch và năng lực kiểm soát phát thải.
- Đào tạo nhận thức toàn diện: Phổ biến kiến thức về biến đổi khí hậu và trách nhiệm giảm phát thải đến toàn thể nhân sự.
- Phát triển đội ngũ chuyên môn nội bộ: Chủ động lập kế hoạch, kiểm kê, theo dõi và báo cáo phát thải – giúp giảm phụ thuộc bên ngoài và tiết kiệm chi phí lâu dài.
Các bước xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính
Để lập kế hoạch giảm phát thải một cách bài bản và bền vững, doanh nghiệp cần tuân theo một lộ trình rõ ràng, dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế và thực tiễn quản trị carbon. Việc này không chỉ giúp kiểm soát lượng khí nhà kính phát sinh mà còn nâng cao hình ảnh thương hiệu xanh, đồng thời đáp ứng yêu cầu từ thị trường và nhà đầu tư. Dưới đây là các bước cốt lõi trong quá trình này:
- Phân tích hiện trạng phát thải
Tiến hành kiểm kê khí nhà kính (carbon footprint) toàn diện cho toàn chuỗi hoạt động – từ sản xuất, logistics đến tiêu dùng sản phẩm. - Xác lập mục tiêu giảm phát thải có cơ sở khoa học
Đặt chỉ tiêu rõ ràng theo ngắn hạn và dài hạn, bám sát các cam kết như SBTi, Net Zero hoặc Thỏa thuận Paris. - Lựa chọn phương pháp đo lường chuẩn hóa
Sử dụng các công cụ và tiêu chuẩn quốc tế như GHG Protocol, ISO 14064, hoặc phần mềm quản lý phát thải tích hợp dữ liệu thời gian thực. - Xây dựng giải pháp giảm phát thải phù hợp với ngành
Ví dụ: thay thế nguyên liệu hóa thạch bằng năng lượng tái tạo, cải tiến công nghệ, tiết kiệm điện, giảm rác thải – đặc biệt chú trọng mô hình kinh tế tuần hoàn. - Ưu tiên hành động và phân bổ nguồn lực chiến lược
Lập kế hoạch đầu tư, xác định giải pháp “ít chi phí – hiệu quả cao” để triển khai trước; tận dụng hỗ trợ tài chính xanh, tín dụng carbon. - Thiết lập hệ thống chỉ số đánh giá minh bạch
Định nghĩa KPI cụ thể (kg CO₂e/sản phẩm, tấn CO₂e/năm…), xây dựng hệ thống báo cáo ESG hoặc báo cáo phát triển bền vững. - Triển khai theo dõi – báo cáo – cải tiến liên tục
Tạo vòng phản hồi định kỳ hàng quý/năm, điều chỉnh chiến lược theo thực tế, tăng khả năng thích ứng với các chính sách khí hậu và thị trường carbon.
Mẫu kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính
Để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả, lập kế hoạch giảm phát thải ở cấp cơ sở cần tuân thủ hướng dẫn chi tiết theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP. Việc áp dụng mẫu chuẩn không chỉ giúp đồng bộ hóa dữ liệu mà còn tạo nền tảng vững chắc cho hành trình chuyển đổi xanh trong doanh nghiệp.
Dưới đây là các thành phần thiết yếu trong mẫu kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (GHG):
- Kiểm kê GHG: Báo cáo kết quả phát thải khí nhà kính năm gần nhất, làm căn cứ đánh giá mức độ tác động môi trường hiện tại.
- Dự báo phát thải: Ước tính mức phát thải trong kỳ nếu không có biện pháp can thiệp.
- Mục tiêu giảm phát thải: Đặt ra chỉ tiêu cụ thể đến từng năm, từ 2026–2030.
- Giải pháp giảm nhẹ: Lựa chọn công nghệ, quy trình hoặc phương án phù hợp với năng lực, ngân sách và đặc thù vận hành của doanh nghiệp.
- Cơ chế giám sát: Thiết lập phương án theo dõi, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.
Các giải pháp giảm phát thải hiệu quả theo ngành
Giải pháp giảm phát thải trong ngành sản xuất: Tối ưu vận hành, chuyển đổi công nghệ
Ngành sản xuất là một trong những nguồn phát thải lớn nhất hiện nay. Việc lập kế hoạch giảm phát thải đòi hỏi doanh nghiệp phải đánh giá toàn diện quy trình và áp dụng cải tiến đồng bộ:
- Chuyển đổi nhiên liệu: Ưu tiên năng lượng tái tạo, điện khí thay cho than đá, dầu nặng.
- Tối ưu quy trình sản xuất: Sử dụng thiết bị tiết kiệm điện, quản lý tiêu hao nguyên vật liệu.
- Quản lý chất thải hiệu quả: Tái chế phụ phẩm, giảm khí thải CO₂ trong từng công đoạn.
- Ứng dụng công nghệ xanh: Cảm biến, tự động hóa giúp giám sát phát thải theo thời gian thực.
Ngành xây dựng: Giảm phát thải từ vật liệu đến thiết kế công trình
Hoạt động xây dựng góp phần lớn vào lượng phát thải khí nhà kính, nhất là từ xi măng và thép. Việc thiết kế và thi công theo tiêu chí phát thải thấp đang trở thành xu hướng tất yếu:
- Sử dụng vật liệu thân thiện môi trường: Gạch không nung, bê tông xanh, sơn ít VOC.
- Tối ưu thiết kế công trình: Tăng hiệu suất năng lượng, giảm thất thoát nhiệt.
- Giảm phát thải trong thi công: Thi công khô, mô-đun hóa giúp tiết kiệm nguyên liệu.
- Ứng dụng công trình xanh: Tiêu chuẩn EDGE, LEED được đưa vào từ giai đoạn thiết kế.
>>> Xem thêm: Các giải pháp giảm phát thải đang định hình tương lai xanh toàn cầu
Logistics và chuỗi cung ứng: Giao hàng xanh – vận chuyển thông minh
Phát thải trong logistics không chỉ đến từ phương tiện mà còn từ kho bãi, bao bì và quy trình vận hành. Doanh nghiệp cần lập kế hoạch giảm phát thải xuyên suốt chuỗi giá trị:
- Tối ưu tuyến đường và tải trọng: Giảm số chuyến, giảm tiêu hao nhiên liệu.
- Chuyển đổi phương tiện vận tải: Ưu tiên xe điện, tàu hỏa, container lạnh hiệu suất cao.
- Thiết kế bao bì thân thiện: Tái sử dụng, giảm nhựa, giảm khối lượng bao gói.
- Số hóa và giám sát chuỗi cung ứng: Tăng tính minh bạch, truy xuất phát thải theo từng lô hàng.
Khối văn phòng và dịch vụ: Hành động nhỏ – hiệu quả lớn
Tuy mức phát thải gián tiếp nhưng các văn phòng, đơn vị dịch vụ vẫn có thể đóng góp lớn vào mục tiêu chung nhờ hành vi và chính sách quản lý phù hợp:
- Tiết kiệm điện và nước: Lắp đặt cảm biến, đèn LED, hệ thống lọc nước tuần hoàn.
- Xây dựng văn hóa không giấy: Tăng cường sử dụng tài liệu điện tử, chữ ký số.
- Khuyến khích làm việc linh hoạt: Giảm nhu cầu di chuyển, giảm phát thải từ phương tiện cá nhân.
- Mua sắm xanh: Ưu tiên nhà cung cấp có chứng nhận môi trường, giảm tiêu thụ tài nguyên gián tiếp.
Sai lầm thường gặp khi lập kế hoạch giảm phát thải
Dù nhiều doanh nghiệp đã chủ động triển khai lập kế hoạch giảm phát thải, song không ít đơn vị vẫn vướng phải những sai lầm phổ biến khiến lộ trình giảm phát thải bị chậm tiến độ hoặc không hiệu quả. Dưới đây là các lỗi thường gặp – và cách để tránh chúng:
- Thiếu dữ liệu định lượng và phân tích toàn diện: Nhiều kế hoạch được xây dựng dựa trên ước đoán hoặc dữ liệu không đầy đủ, dẫn đến mục tiêu thiếu tính khả thi và khó kiểm soát hiệu quả thực thi.
- Cam kết lãnh đạo chưa rõ ràng hoặc chỉ mang tính hình thức: Khi đội ngũ điều hành không thực sự đầu tư nguồn lực và quyết tâm, kế hoạch giảm phát thải dễ bị trì hoãn hoặc chỉ dừng ở mức báo cáo.
- Chỉ số đo lường (KPI) không phù hợp với năng lực và thực trạng doanh nghiệp: Các mục tiêu giảm CO₂ đặt quá cao hoặc không gắn với hoạt động cụ thể thường dẫn đến tâm lý “làm cho có”.
- Bỏ qua Scope 3 – nguồn phát thải gián tiếp từ chuỗi cung ứng: Đây là phần phát thải lớn nhất nhưng lại khó đo lường và dễ bị bỏ sót. Việc không tính đến phát thải từ nhà cung cấp, vận chuyển, tiêu dùng sản phẩm khiến kế hoạch thiếu tính toàn diện và không đạt chuẩn báo cáo ESG quốc tế.
Chuyển đổi xanh không đến từ những cam kết suông – mà bắt đầu từ những bước đi cụ thể hôm nay. Đừng chờ đợi thời điểm lý tưởng, hãy bắt đầu lập kế hoạch giảm phát thải ngay khi bạn còn có thể chủ động. Hành động nhỏ hôm nay chính là nền móng vững chắc cho một tương lai phát triển bền vững và có trách nhiệm.
