Ngành xây dựng, với vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội, đồng thời cũng là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính (KNK) đáng kể. Nhằm thực hiện các cam kết quốc tế về giảm thiểu biến đổi khí hậu và hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, Việt Nam đã và đang hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến kiểm soát phát thải KNK.
Trong bối cảnh đó, Thông tư 13/2024/TT-BXD do Bộ Xây dựng ban hành ngày 20/12/2024 đã đặt ra những quy định chi tiết và cụ thể về kiểm kê KNK, đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải KNK trong ngành xây dựng. Đây là một bước tiến quan trọng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các doanh nghiệp trong ngành thực hiện trách nhiệm của mình trong việc kiểm soát và giảm thiểu tác động đến môi trường. Thông tư này không chỉ là một văn bản hướng dẫn kỹ thuật mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu.
Tầm quan trọng của việc kiểm kê khí nhà kính trong ngành xây dựng
Kiểm kê KNK không chỉ đơn thuần là việc thu thập số liệu và lập báo cáo. Nó là một công cụ thiết yếu để đánh giá hiện trạng phát thải, xác định các nguồn phát thải chính và tiềm năng giảm phát thải. Đối với ngành xây dựng, việc kiểm kê KNK mang lại những lợi ích to lớn. Thứ nhất, nó giúp các doanh nghiệp nhận diện rõ ràng các hoạt động gây phát thải KNK, từ đó xây dựng các kế hoạch và giải pháp giảm thiểu hiệu quả. Thứ hai, việc kiểm kê KNK cung cấp thông tin minh bạch và đáng tin cậy, giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và hình ảnh trong mắt đối tác, khách hàng và cộng đồng. Thứ ba, thông qua việc kiểm kê, các doanh nghiệp có thể xác định các cơ hội để cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng, tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm chi phí vận hành. Cuối cùng, việc thực hiện kiểm kê KNK một cách nghiêm túc và bài bản là cơ sở để doanh nghiệp tham gia vào các cơ chế thị trường các-bon trong tương lai, tạo thêm nguồn thu và lợi ích kinh tế.
Yêu cầu về kiểm kê, đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính
Thông tư 13/2024/TT-BXD đã cụ thể hóa các yêu cầu về kiểm kê, đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải KNK, dựa trên nền tảng của Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Thông tư 01/2022/TT-BTNMT. Các yêu cầu này nhấn mạnh vào tính đầy đủ, nhất quán, minh bạch và chính xác của dữ liệu và quy trình kiểm kê.
Tính đầy đủ đòi hỏi doanh nghiệp phải xác định và bao gồm tất cả các nguồn phát thải KNK liên quan đến hoạt động của mình, từ quá trình sản xuất vật liệu xây dựng, thi công công trình, đến vận hành và sử dụng các tòa nhà. Dữ liệu thu thập phải liên tục, không bị gián đoạn và mọi thay đổi phải được giải trình rõ ràng, chi tiết.
Tính nhất quán yêu cầu việc sử dụng phương pháp tính toán và số liệu phải thống nhất trong suốt quá trình kiểm kê. Nếu có bất kỳ thay đổi nào về phương pháp hoặc số liệu, doanh nghiệp cần phải có báo cáo so sánh, đối chiếu và giải thích nguyên nhân của sự thay đổi đó.
Tính minh bạch là yếu tố then chốt để đảm bảo độ tin cậy của kết quả kiểm kê. Mọi dữ liệu, giả định, phương pháp tính toán và nguồn gốc số liệu phải được ghi chép, giải thích và lưu trữ một cách đầy đủ, rõ ràng, có thể truy cập và kiểm tra được.
Tính chính xác đòi hỏi kết quả kiểm kê phải phản ánh đúng thực tế phát thải KNK của doanh nghiệp, với độ tin cậy cao và sai số được giảm thiểu tối đa. Việc lựa chọn phương pháp luận kiểm kê phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo tính chính xác của kết quả.
Ngoài ra, Thông tư 13/2024/TT-BXD cũng quy định rõ về yêu cầu thẩm định kết quả kiểm kê KNK và giảm nhẹ phát thải KNK, tuân thủ theo Điều 9 Thông tư 01/2022/TT-BTNMT. Việc thẩm định này đảm bảo rằng kết quả kiểm kê và báo cáo của doanh nghiệp là khách quan, chính xác và đáng tin cậy.
Quy trình kiểm kê khí nhà kính theo Thông tư 13/2024/TT-BXD
Điều 5 của Thông tư 13/2024/TT-BXD mô tả chi tiết quy trình kiểm kê KNK ngành xây dựng. Mặc dù văn bản không mô tả các bước cụ thể, nhưng dựa trên các nguyên tắc chung và yêu cầu của thông tư, có thể hiểu quy trình này bao gồm các giai đoạn chính sau:
Đầu tiên là giai đoạn chuẩn bị. Doanh nghiệp cần xác định rõ phạm vi kiểm kê, bao gồm các hoạt động, cơ sở, công trình và nguồn phát thải KNK cần được kiểm kê. Việc này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hoạt động của doanh nghiệp và các quy định pháp lý liên quan. Tiếp theo, doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp luận kiểm kê phù hợp. Thông tư có thể cung cấp hướng dẫn về các phương pháp luận được chấp nhận, ví dụ như các phương pháp luận của IPCC (Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu). Việc lựa chọn phương pháp luận phải dựa trên tính khả thi, độ chính xác và nguồn lực sẵn có của doanh nghiệp.
Giai đoạn tiếp theo là thu thập dữ liệu. Đây là giai đoạn tốn nhiều thời gian và công sức nhất, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong doanh nghiệp. Dữ liệu cần thu thập bao gồm thông tin về tiêu thụ năng lượng (điện, nhiên liệu), sử dụng vật liệu, hoạt động sản xuất, vận chuyển, và các hoạt động khác liên quan đến phát thải KNK. Dữ liệu phải được thu thập một cách liên tục, đầy đủ và chính xác, có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm chứng.
Sau khi thu thập dữ liệu, doanh nghiệp tiến hành tính toán phát thải KNK. Việc tính toán này dựa trên phương pháp luận đã chọn và các hệ số phát thải phù hợp. Các hệ số phát thải có thể được lấy từ các nguồn dữ liệu quốc gia, quốc tế hoặc được xác định thông qua các nghiên cứu riêng của doanh nghiệp.
Cuối cùng, doanh nghiệp lập báo cáo kiểm kê KNK. Báo cáo này phải trình bày đầy đủ thông tin về phạm vi kiểm kê, phương pháp luận, dữ liệu sử dụng, kết quả tính toán và các giải trình liên quan. Báo cáo phải tuân thủ theo mẫu quy định (nếu có) và được nộp cho cơ quan có thẩm quyền theo đúng thời hạn.
Quy trình đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính
Điều 6 của Thông tư 13/2024/TT-BXD quy định quy trình đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải KNK. Quy trình này gồm bốn bước chính:
Bước 1: Xây dựng kế hoạch giảm nhẹ phát thải KNK. Kế hoạch này phải xác định rõ mục tiêu giảm phát thải, các biện pháp giảm thiểu cụ thể, lộ trình thực hiện, nguồn lực cần thiết và các chỉ số theo dõi, đánh giá. Kế hoạch cần phải dựa trên kết quả kiểm kê KNK và các phân tích về tiềm năng giảm phát thải của doanh nghiệp. Các biện pháp giảm nhẹ có thể bao gồm cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng, sử dụng năng lượng tái tạo, thay đổi công nghệ sản xuất, tối ưu hóa quy trình vận hành, và thay đổi hành vi tiêu dùng.
Bước 2: Đo đạc kết quả thực hiện các biện pháp giảm nhẹ phát thải KNK. Việc đo đạc này nhằm xác định hiệu quả thực tế của các biện pháp đã triển khai. Dữ liệu đo đạc phải được thu thập một cách chính xác, khách quan và có thể so sánh được với dữ liệu trước khi thực hiện biện pháp giảm nhẹ. Việc đo đạc có thể sử dụng các thiết bị đo lường trực tiếp hoặc gián tiếp, tùy thuộc vào loại hình biện pháp và điều kiện cụ thể của doanh nghiệp.
Bước 3: Báo cáo giảm nhẹ phát thải KNK. Báo cáo này phải trình bày chi tiết về các biện pháp giảm nhẹ đã thực hiện, kết quả đo đạc, so sánh với mục tiêu đề ra và đánh giá hiệu quả của các biện pháp. Báo cáo cũng cần nêu rõ những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện và đề xuất các giải pháp khắc phục. Báo cáo phải tuân thủ theo mẫu quy định (nếu có) và được nộp cho cơ quan có thẩm quyền.
Bước 4: Thẩm định và nộp kết quả giảm nhẹ phát thải KNK. Kết quả giảm nhẹ phát thải KNK cần được thẩm định bởi một đơn vị độc lập, có năng lực và kinh nghiệm. Việc thẩm định nhằm đảm bảo tính khách quan, chính xác và tin cậy của kết quả. Sau khi được thẩm định, kết quả giảm nhẹ phát thải KNK được nộp cho cơ quan có thẩm quyền để được công nhận và ghi nhận.
Đơn vị kiểm kê khí nhà kính uy tín – Hỗ trợ doanh nghiệp ngành xây dựng
Việc thực hiện kiểm kê KNK và các hoạt động liên quan đòi hỏi kiến thức chuyên môn sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn. Đối với nhiều doanh nghiệp xây dựng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc tự thực hiện có thể gặp nhiều khó khăn. Do đó, việc hợp tác với các đơn vị kiểm kê KNK uy tín là một giải pháp hiệu quả.
Các đơn vị này có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu các quy định pháp lý và các phương pháp luận kiểm kê. Họ có thể cung cấp các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp trong tất cả các giai đoạn của quy trình kiểm kê, từ xác định phạm vi, lựa chọn phương pháp luận, thu thập dữ liệu, tính toán phát thải, lập báo cáo, đến hỗ trợ trong quá trình thẩm định.
Việc lựa chọn đơn vị kiểm kê KNK uy tín cần dựa trên các tiêu chí như năng lực chuyên môn, kinh nghiệm thực tế, uy tín trong ngành, và khả năng cung cấp dịch vụ phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp. Việc hợp tác với một đơn vị uy tín không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp lý mà còn giúp nâng cao chất lượng của quá trình kiểm kê và báo cáo, từ đó mang lại những lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp.
Thông tư 13/2024/TT-BXD là một văn bản quan trọng, đánh dấu bước tiến mới trong công tác quản lý và kiểm soát phát thải KNK trong ngành xây dựng. Việc thực hiện nghiêm túc và hiệu quả các quy định của thông tư này không chỉ là trách nhiệm của các doanh nghiệp mà còn là cơ hội để ngành xây dựng Việt Nam phát triển theo hướng bền vững, đóng góp vào mục tiêu chung của quốc gia và quốc tế về giảm thiểu biến đổi khí hậu. Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu, nắm vững các quy định và triển khai thực hiện kiểm kê KNK, đo đạc, báo cáo và thẩm định giảm nhẹ phát thải KNK một cách bài bản và hiệu quả. Việc hợp tác với các đơn vị kiểm kê KNK uy tín cũng là một giải pháp quan trọng để đảm bảo tuân thủ quy định và đạt được các mục tiêu về giảm phát thải.
